بررسی روشهای مختلف نگارش تالشی (9)

بررسی روشهای مختلف نگارش تالشی

( گفتار نهم )

نگارنده: رضا نعمتی کرفکوهی ( aftavadima.blogsky.com )

واکه ی مختص تالشی (صوتی مابین فتحه و کسره)2

همانگونه که در گفتارهشتم اشاره شد برای نگارش واکه ی مختص تالشی دو سبک متفاوت ارائه گردیده است که سبک نخست آن در گفتار پیشین مورد بحث قرار گرفت که نتیجه ی بدست آمده از آن برای نگارنده گویای این مطلب است که آن سبک، قابلیت لازم را چه از نظر آوانگاری و چه از نظر زیبانویسی برای متون تالشی ندارد.

اما سبک دیگری که اخیراً توسط مؤسسه محترم تالش شناسی در خصوص واکه ی مورد اشاره ارائه گردیده است ،سبک صامت نویسی یا ساکن نویسی بصورت "تک حرف" می باشد،این سبک در گذشته نیز رواج داشته است. سبک صامت نویسی برای آیین نگارش تالشی یک نقص محسوب میگردد ونه یک نقض. اینگونه روش تالشی نویسی به مراتب بهتر از روش قبل می باشد که به آن در گفتار سیزدهم اشاره شده است، چرا که آن سبک و روش، آیین نگارش تالشی را ناقض میکند.

اما در سبک دوم، صامت نویسی ناقص نویسی محسوب میشود. زیرا یک تک حرف نمی تواند نماینده ی یک کلمه باشد. تک حرف ها حتما بایستی به های بیان متصل گردند تا شکل صحیح و هم زیبا به خود بگیرند.مگر تک حرفی که میان جمله نقش رابط داشته باشد،مثل حرف " وَ " که کلمه ای یا جمله ای را به هم ارتباط دهد. دوستان میتوانند برای مشاهده ی نگارش موضوع مورد بحث،با دانلود الفبای تالشی در صفحه 6 کتابچه آموزشی الفبای تالشی به آدرس taleshshenasi.ir مراجعه و عین مطلب را مورد مطالعه قرار بدهند. نگارنده نیز گوشه هایی از مطلب صفحه شش الفبای تالشی مؤسسه ی محترم را در این پست به بررسی می گذارد.

مؤسسه محترم تالش شناسی در صفحه 6 دانلود کتابچه الفبای تالشی ضمن رد نظریه استفاده از حرف «ع » برای واکه ی مختص تالشی  «٨» که آن را (اِ ـِـ) کوتاه «ə» نامیده است در ادامه بحث کلمه ی « اِشتِ » می نویسد:

{بسیاری از واج ھا در آغاز کلمه ، به ویژه وقتی که به حرف بعدی متصل نیستند ، کاملا ساکن خوانده می شوند و حتی در آوا نگاری ھم می توان آنھا را در بسیاری از موارد بدون استفاده از واکه نوشت. مانند : ت / تو ، چ / چه چیز ، م / من فومناتی، د / دو. که چند سالی ست گروهی این واج ها را با استفاده از « ع » می نویسند. مانند تع ، چع ، مع ، دع  که درست نیست. در اینجاست که نشانه ی سکون ، بعنوان زیر مجموعه از واکه ə  در کنار کسره کاربرد پیدا میکند و با استفاده از آن، واج های مذکور به صورت  تْ ، مْ ، چْ ، دْ  نوشته می شوند. مانند   تْ واتَ  (توگفتی ) -  مْ ھَردَ  (من خوردم اول.}

اولا در جواب همان دو سطر اول باید گفته شود که هیچ حرف صامتی به خودی خود و بدون واکه خوانده نمی شود. این را اساتید محترم مؤسسه باید واقف باشند و مسلماً واقف نیز هستند که مسئولیت و وظیفه اِعراب در کلمات، حرکت بخشی و صداگذاری بر صامت ها است.حال چگونه میشود حرفی بدون واکه خوانده شود؟! مگر صامت ها خودبخود خوانده میشوند؟ صامت ها در یک صورت خوانده می شوند که اسمشان را به زبان بیاوریم.

مثلاً  " م " نامش بدون واکه " میم " است " د " نامش "دال" است. فقط "ت" و "چ" هستند که آنهم فقط با واکه ی کسره "تِ "و "چِ" خوانده میشوند.با اینحال دو حرف از این چهار حرف، با کسره خوانده میشوند و دو حرف دیگر هم با نامشان(میم و دال) خوانده میشوند پس چه موقع و کی این حروف ساکن خوانده میشوند؟

برای نگارنده جای تعجب دارد که اساتید محترم برچه اساسی می فرمایند این حروف « تْ ، مْ ، چْ ، دْ »  وقتی به حرف بعد متصل نیستند ساکن خوانده می شوند؟ یا بنده چیزی از ادبیات و آوا شناسی سر در نمی آورم یا منظور اساتید محترم  مؤسسه را متوجه نمیگردم. دانسته ام به بنده اینگونه یادآوری میکند که این حروف زمانی ساکن خوانده میشوند که در ابتدای کلمه نباشند، یعنی یا در وسط و یا در آخر کلمه واقف شوند.متصل نشدن به حرف بعد منوط به این است که قبل آن حرفی واقع گردیده باشد.

در گفتار پیشین هم اشاره شد که ما هیچ کلمه ای نداریم که با سکون آغاز شود.لیکن منظور نگارنده این نیست که ما در زبان تالشی اصلا سکون ثابت با علامت دایره شکل تو خالی نداشته باشیم. برای مثال در کلمه ی تالشی "مٛشت" به غیر از حرف اول، دو حرف بعدی این کلمه سکون ثابت هستند. یعنی همان علامت دایره کوچک توخالی، اما در حرف "میم" در کلمه ی "مٛشت" ما آن سکون ثابت را نداریم.سکونی داریم که مختص زبان تالشی است.

آن سکون با این سکون فرقش در این است که اولی سکونِ ثابت و راکد نیست بلکه واکه ای است ما بین کسره و فتحه که قصد حرکت و ایجاد صوت دارد. به همین جهت نمی توان علامت سکون دایره شکل کوچک که سکونی است ثابت و بی حرکت بر روی این واج نهاد.

سکون مختص تالشی ،سکونی ست سیّال و متحرک و حرکت دهنده ی حرف و با صدای مخصوصی که مابین صدای فتحه و کسره واقع شده است.نگارنده علامت این سکون را هشتک «٨» برگزیده و دوستانی هم علامت هفتک برایش انتخاب نموده اند که در این خصوص زیاد فرق آنچنانی دیده نمیشود و قابل بحث نمی باشد.

مؤسسه ی محترم در سطوری دیگر در ادامه این مطلب می افزاید:

... در اینجاست که نشانه ی سکون ، بعنوان زیر مجموعه از واکه ə  در کنار کسره کاربرد پیدا میکند و با استفاده از آن، واج های مذکور به صورت  تْ ، مْ ، چْ ، دْ  نوشته می شوند. مانند   تْ واتَ  (توگفتی ) -  مْ ھَردَ  (من خوردم اول.}

در مطلب مورد اشاره فوق،مؤسسه ی محترم به وضوح واقف گردیده است که در یک مخمسه ی دو راهی قرار گرفته است و آن اینکه می فرماید:

...سکون در کنار کسره کاربرد پیدا میکند....!!! 

منظور مؤسسه محترم از "سکون در کنار کسره" ، علامت کسره ای است که در کلمه ی "اِشتِ" بکار داده است و منظور از سکون علامت دایره کوچک است که بر روی حروف تْ ، مْ ، چْ ، دْ  قرار داده است.حال باید پرسید، سکون در کنار کسره کاربرد پیدا میکند یعنی چه؟ یعنی اینکه ما همزمان در یک حرف نشانه ی کسره داشته باشیم و هم علامت سکون؟!

یعنی کلمه ی "اشت" را اِشتِ بنویسیم و تکواج هایش را با سکون؟ مگر میشود یک حرف در یک زمان دارای دو صدا باشد؟ مگر "ت" آخر اِشتِ همان ت ای نیست که دارای سکون بوده است؟ پس چگونه در کلمه ی اِشتِ به کسره ختم گردیده است؟ پاسخ این سوالها همه اش در یک کلمه خلاصه میگردد و آن اینکه ما در زبان تالشی اصولا " اٛشتٛۀ " را «اِشتِ » تلفظ نمی کنیم.

این مغالطه به هنگام کسره گذاری بر روی این کلمه صورت گرفته است و معادله نگارش تالشی را کاملاً درهم ریخته است. مسلماً این نوعی بی راهه کشیده شدن نگارش تالشی است ،که انتظار می رود اساتید محترم مؤسسه تالش شناسی که حتما دارای قابلیت های دانش آوا شناسی هستند در اسرع وقت اصلاح لازم را در خصوص این واج ها و واکه مخصوص تالشی بعمل بیاورند.که تک حرف نویسی با علامت سکون معمولی هویت این صوت را پنهان میکند.

گفتار بعدی: به بحث واکه نویسی به جای واکه گذاری ( کسره نویسی ) در آیین نگارش مؤسسه تالش شناسی پرداخته خواهد شد.

بررسی روش های مختلف نگارش تالشی (4)

بررسی روش های مختلف نگارش تالشی

گفتار چهارم

نگاهی به الفبای تالشی مؤسسه تالش شناسی

آدرس اینترنتی مؤسسه تالش شناسی  taleshshenasi.ir

نگارنده: رضا نعمتی کرفکوهی

با تعریف واکه مختص تالشی ( سکون کنشی تالشی) که در الفبای مؤسسه ی محترم تالش شاسی با عنوان   اِ ــِـ  ə   کوتاه  تعریف شده است، میتوان تعداد هشت واکه از واکه های الفبای تالشی موسسه ی محترم را برای نگارش زبان تالشی برگزید که در فهرست زیر در دو گروه واکه های کوتاه و واکه های بلند ارائه می گردد.

پیش از این نیز درگفتارهای قبل اشاره شده بود که ،تعداد و اشکال حروف صامت برای الفبای تالشی، بدون کم و کاست همان سی و دو حرف الفبای فارسی خواهد بود و در این گفتار نیز ،همزه ( ء ) و سایر علائمی که درفارسی نگاری از آنان استفاده میگردد از قبیل ، تشدید ( ــّـ )  -  "واو معدوله ( وا)  - " تنوین  ( اً ) و های بیان ( ـه -ه )  و چند علامت دیگر که  از لازمه های نگارش متون تالشی می باشند مورد تأکید قرار میگیرد.

واکه های کوتاه:

1 -  اَ   ــَـ  =  a - این واکه فتحه یا زبر نام دارد از پرکاربرد ترین واکه در زبان تالشی است و تقریبا جای واکه کسره را پر نموده است

2 -  اِ   ـِـ  =   e -  این واکه کسره یا زیر نام دارد. این صوت معمولا در ابتدای کلمات تالشی به ندرت شنیده میشود و جایش را به اِ کشیده " ای " داده است.در کلماتی چون ، نِه ( نَه ) خلِه و چند کلمه اسم مصدری دیگر نیز دارای صوت است.

3 -  اُ   ــُـ  =  o - این واکه ضمه یا پیش نام دارد در کلمات تالشی به هیچ وجه دارای صوت نمی باشد. جایش را به "او" کشیده داده است اما در کلمات دخیل، کاربردش صرفا نگارشی می باشد و تلفظ ندارد.

4 -   « ٨ »    ə - سکون کنشی تالشی (واکه ای مابین فتحه و کسره)  واکه شوا  (ə) برای فونت بین المللی این واکه توسط مؤسسه محترم تالش شناسی به درستی درنظر گرفته شده است.

واکه های بلند :

5 -  آ  -  ا    ء       ă  -   در کلماتی چون، آش - آهین-آرزو -خلا (لباس) واز ( پرش) نِوا (نمی گوید)

6-  ای -  ایـ   ی  i - در کلماتی چون، ایشته (پاشدن)- ایسپی (سفید) - شیره (رفتی)- زیر (دیروز)

7 -  او  - و         u  - در کلماتی چون،اوشان (امشب) - اوری (امروز) - کَئو (کبود- آبی) سو (بوته ی گلپر)

8 -  اوی -   ۊ     Ü -این واکه دومین واکه ی مختص زبان تالشی است در کلماتی مانند کلمه تالشی دۊ (دود) -دۊم (دُم) تۊل (ناصاف-غیرشفاف)،معمولا به آب گل آلود گفته میشود.

لازم به ذکر است که این واکه ( ۊ ) دارای آوای سراسری در منطقه تالش نمی باشد. هستند مردمانی درسایر مناطق که این واکه را با صدای اوی کشیده بیان میدارند.

الف ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

نتیجه و  جمع بندی نهایی در مورد حروف صامت و اصوات تالشی اینکه تعداد حروف صامت همان سی ودو حرف فارسی + همزه و تعداد واکه ها هشت صوت که ازاین هشت واکه تعداد شش واکه از الفبای فارسی و تعداد دو واکه مخصوص زبان تالشی می باشد. بنابراین واکه های تالشی برای تالشی نویسی جمعا هشت واکه خواهند بود که در شرح فوق آمده است.

ادامه تحلیلها در گفتار پنجم