سرزمین نوروز

دراین تارنما،مجموعه اشعار تالشی و فارسی، مقاله ها و طنز نوشته ها، اثر رضا نعمتی کرفکوهی ارائه میگردد.

سرزمین نوروز

دراین تارنما،مجموعه اشعار تالشی و فارسی، مقاله ها و طنز نوشته ها، اثر رضا نعمتی کرفکوهی ارائه میگردد.

تالشی را چگونه بنویسیم؟ (1)

http://s1.picofile.com/file/8260364634/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3.jpg


تالشی را چگونه بنویسیم؟

قسمت اول

نگارنده: رضا نعمتی کرفکوهی (aftavadima.blogsky.com)

بنام خداوند سخن در زبان آفرین

با سلام و درود به دوستان و بازدیدکنندگان عزیز. به توفیق الهی بنابراین است بعد از بررسی ها و تحلیلهایی که در گفتارهای پیشین از نحوه و چگونگی نگارش تالشی بعمل آمد واز نظر شریفتان گذشت به نظر می رسد نگارش تالشی که تاکنون به شیوه های مختلفی صورت میگرفت دارد به نقطه های اشتراک خودش در میان تالشی نویسان نزدیکتر میگردد. و این جای خوشبختی است. هرچند زبان تالشی در این چند دهه بیشتر در بعد گفتاری و موسیقیایی،خودش را مطرح کرده تا بُعد نوشتاری، اما بودند و هستند شعراء و نویسندگانی که تاکنون آنچه سروده و نوشته اند بدلیل نبود رسم الخطی واحد و فراگیر، فقط خودشان خواننده ی نوشته های خودشان بوده اند تا دیگران، زیرا برطبق سلیقه و رأی خودشان واژه ها و جملات تالشی را نوشته و می نویسند. از سویی دیگر کسانی هم آئین نگارش مد نظر خود ارائه داده و حتی بعضاً شدیداً بر روی آن پافشاری می نمایند که آنچه ارائه شده بدون هیچگونه چون و چرایی بایستی بدان صورت نوشته شود و هیچ راه و روش دیگری را بر نمی تابند. اما در این میان هستند افرادی که برای نگارش زبان تالشی آراء و نظراتشان را به صورت "پیشنهادی" ارائه داده اند و در صورت قبول و یا رد آن قصدشان زمین و زمان را بهم ریختن نبوده و نیست که بنده ی حقیر نیز در زمره ی این افراد بوده و هستم و روش و نحوه ی نگارش زبان تالشی خود را صرفا به عنوان پیشنهاد ارائه می دهم اما خود به نظری که به آن رسیده ام باور دارم و همینگونه خواهم نوشت. شاید خود بنده نیز زمانی اینگونه نوشتن را در تصور نداشته ام و به گونه ای دیگر می نوشته ام .به هرحال بنده  دست و روی همه ی پیشنهاد دهندگان شریف و بی ادعای آئین نگارش تالشی را می فشارم و می بوسم و در مقابلشان سر تعظیم فرود می آورم.

شرح قسمت اول :

نگارش زبان تالشی را می توان با استفاده از تمام 32 حرف صامت الفبای فارسی + همزه +  ل مختص تالشی + 8 واکه یا "صوت" که دو صوت آن مختص زبان تالشی می باشد به همراه سایر علاماتی که در نوشتار فارسی کاربرد دارند نوشت.

الفبای فارسی - تالشی:


الف ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی - http://s1.picofile.com/file/8260418184/%D9%84.jpg http://s2.picofile.com/file/8260420668/%D9%88.jpg

همخوانهایی که با رنگ قرمز مشخص گردیده از حروف مختص ادبیات عربی می باشند. صوت این حروف در زبان تالشی کاربرد ندارد. اما برای نگارش واژگان دخیل در زبان تالشی بایستی از آنها استفاده گردد.


واکه ها یا اصوات :

واکه هایی که در نوشتار تالشی کاربرد دارند به دو دسته تقسیم می گردند.


الف : واکه های کوتاه

1 -  اَ   ــَـ  =  a - این واکه فتحه یا زبر نام دارد از پرکاربرد ترین واکه در زبان تالشی است و تقریبا جای واکه کسره را پر نموده است


2 -  اِ   ـِـ  =   e -  این واکه کسره یا زیر نام دارد. این صوت معمولا در ابتدای کلمات تالشی به ندرت شنیده میشود و جایش را به اِ کشیده " ایی " داده است. اما در میانه و اواخر بعضی کلمات تالشی غالباً اسم مصدری تلفظ دارد. در کلماتی همچون:

لِدو، (قهرمان داستان معروف تالشی) نِبو ، (نمی شود) نِشام، (نمی توانم)تِشیر، (تشنه) وِشیر ،(گرسنه)  پِشت ، (پشت) چِم ، (چشم)  چِمَه، (چشمه) نِشیرَه؟ ،(نرفتی)  لِلٛشک ،(نام گیاه خوراک دام ) پِکَش ،(بکش بالا) پِشٛۀ ،(برو بالا) پِسا (بهم زدن)، پِرا ،(بیا بالا) بِری ،(بیا )، لِلِکی ، (نام درختی جنگلی)  گِرَک ،( گیره ) گِرٛۀ ،(می گیرد) دِلَه ،(سگ ماده) نِر ،( نَر -میش) نِرَه ،(مشک کره گیری) خٛلِه ،(آوایی تالشی)  گاگٛرِه ، (صدای گاو)  پِخَرپِخَرِه (نوعی بازی تالشی)  دِه دِه ،( مادر )  آبَردِه ،(قاپیدن) ، یِن = ژِن ( زن)  مِرد = مِردَک ،(مرد)  دَنٛشتِه ، ( فراری دادن) دوئِه ،(دادن) ، نوئِه ،(گذاشتن)


3 -  اُ   ــُـ  =  o -
این واکه ضمه یا پیش نام دارد در کلمات تالشی به هیچ وجه دارای صوت نمی باشد. جایش را به "او" کشیده داده است اما در کلمات دخیل، کاربردش صرفا نگارشی می باشد و تلفظ ندارد.


4 -   « ٨ »    ə - سکون کنشی تالشی (واکه ای مابین فتحه و کسره) اولین واکه ی مختص زبان تالشی محسوب میگردد. در زبان تالشی بیشترین کاربرد تلفظی را بعد از فتحه دارا می باشد، بسیاری از کلمات فارسی که با تالشی هم واژه هستند در تلفظ آنها به زبان تالشی از این واکه استفاده می گردد.  فونت بین المللی این واکه، شوا  (ə) می باشد که توسط مؤسسه محترم تالش شناسی به درستی درنظر گرفته شده است. کلماتی از قبیل:

تٛـۀ = تو . مٛـۀ = من . چٛـۀ = چی ، چه چیز . اٛشتٛـۀ = مال تو. تٛـرا = برای تو . مٛـرا = برای من . چٛـرا = برای چه . گٛـلٛـف = با فاصله . خٛـلِه= آوای رسای تالشی برای خواندن همدیگر. مٛـلَّه=گردن. و.....

 

ب : واکه های بلند

5 -  آ  -  ا    ء       ă  -   در کلماتی چون، آش - آهین-آرزو -خلا (لباس) واز ( پرش) نِوا (نمی گوید)


6-  ای -  ایـ   ی  i - در کلماتی چون، ایشته (پاشدن)- ایسپی (سفید) - شیره (رفتی)- زیر (دیروز)


7 -  او  - و         u  - در کلماتی چون،اوشان (امشب) - اوری (امروز) - کَئو (کبود- آبی) سوء (بوته ی گلپر)


8 -  اوی -   ۊ     Ü -این واکه دومین واکه ی مختص زبان تالشی است و در کلمات تالشی مانند، دۊ (دود) -دۊم (دُم) تۊل (ناصاف-غیرشفاف)،معمولا به آب گل آلود گفته میشود. کاربرد دارد


لازم به ذکر است که این واکه ( ۊ ) بهمراه ل تالشی دارای آوای سرتاسری در منطقه تالش نمی باشند. زیرا مردمانی درسایر مناطق تالش نشین زندگی می کنند که این واکه را با صدای اوی کشیده و ل را با صوت معمولی اش بیان میدارند.

سایر علامات که همانند نگارش فارسی، در نگارش تالشی می توانند کاربرد داشته باشند عبارتند از :

علامت تشدید:                       (  ّ )

علامت تنوین :                        ( اً )

واو معدوله :                           (وا )

کمانک ها: (( )، [ ]، { }، < >)
دونقطه: ( : )
درنگ: ( , )
خط فاصله: ( ، ، ، )
سه نقطه: ( , ... )
علامت تعجب: ( ! )
نقطه: ( . )
گیومه: ( « » )
خط فاصله: ( -, )
علامت سؤال: ( ? )
علامت نقل‌قول: ( ‘ ’, “ ” )
نقطه ویرگول: ( ; )
خط مورب: ( )

نتیجه و  جمع بندی نهایی در مورد حروف صامت و اصوات تالشی اینکه تعداد حروف صامت همان سی ودو حرف فارسی + همزه و تعداد واکه ها هشت صوت که ازاین هشت صوت، تعداد شش صوت از الفبای فارسی و تعداد دو صوت مخصوص زبان تالشی می باشد. بنابراین واکه های تالشی برای تالشی نویسی جمعا هشت واکه خواهند بود که در شرح فوق آمده است. ضمنا در مناطقی که حرف لام  ل  با صوت خاصی تلفظ میگردد بایستی از لام دونقطه دار در نوشتارشان استفاده نمایند.

ادامه آیین نگارش تالشی در گفتار دوم.

بررسی روش های مختلف نگارش تالشی (4)

http://s6.picofile.com/file/8251559476/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86.jpg


بررسی روش های مختلف نگارش تالشی


گفتار چهارم


نگاهی به الفبای تالشی مؤسسه تالش شناسی


آدرس اینترنتی مؤسسه تالش شناسی  taleshshenasi.ir


نگارنده: رضا نعمتی کرفکوهی


با تعریف واکه مختص تالشی ( سکون کنشی تالشی) که در الفبای مؤسسه ی محترم تالش شاسی با عنوان   اِ ــِـ  ə   کوتاه  تعریف شده است، میتوان تعداد هشت واکه از واکه های الفبای تالشی موسسه ی محترم را برای نگارش زبان تالشی برگزید که در فهرست زیر در دو گروه واکه های کوتاه و واکه های بلند ارائه می گردد.

پیش از این نیز درگفتارهای قبل اشاره شده بود که ،تعداد و اشکال حروف صامت برای الفبای تالشی، بدون کم و کاست همان سی و دو حرف الفبای فارسی خواهد بود و در این گفتار نیز ،همزه ( ء ) و سایر علائمی که درفارسی نگاری از آنان استفاده میگردد از قبیل ، تشدید ( ــّـ )  -  "واو معدوله ( وا)  - " تنوین  ( اً ) و های بیان ( ـه -ه )  و چند علامت دیگر که  از لازمه های نگارش متون تالشی می باشند مورد تأکید قرار میگیرد.


واکه های کوتاه:

1 -  اَ   ــَـ  =  a - این واکه فتحه یا زبر نام دارد از پرکاربرد ترین واکه در زبان تالشی است و تقریبا جای واکه کسره را پر نموده است


2 -  اِ   ـِـ  =   e -  این واکه کسره یا زیر نام دارد. این صوت معمولا در ابتدای کلمات تالشی به ندرت شنیده میشود و جایش را به اِ کشیده " ای " داده است.در کلماتی چون ، نِه ( نَه ) خلِه و چند کلمه اسم مصدری دیگر نیز دارای صوت است.


3 -  اُ   ــُـ  =  o -
این واکه ضمه یا پیش نام دارد در کلمات تالشی به هیچ وجه دارای صوت نمی باشد. جایش را به "او" کشیده داده است اما در کلمات دخیل، کاربردش صرفا نگارشی می باشد و تلفظ ندارد.

4 -   « ٨ »    ə - سکون کنشی تالشی (واکه ای مابین فتحه و کسره)  واکه شوا  (ə) برای فونت بین المللی این واکه توسط مؤسسه محترم تالش شناسی به درستی درنظر گرفته شده است.

 

واکه های بلند :

5 -  آ  -  ا    ء       ă  -   در کلماتی چون، آش - آهین-آرزو -خلا (لباس) واز ( پرش) نِوا (نمی گوید)


6-  ای -  ایـ   ی  i - در کلماتی چون، ایشته (پاشدن)- ایسپی (سفید) - شیره (رفتی)- زیر (دیروز)


7 -  او  - و         u  - در کلماتی چون،اوشان (امشب) - اوری (امروز) - کَئو (کبود- آبی) سو (بوته ی گلپر)


8 -  اوی -   ۊ     Ü -این واکه دومین واکه ی مختص زبان تالشی است در کلماتی مانند کلمه تالشی دۊ (دود) -دۊم (دُم) تۊل (ناصاف-غیرشفاف)،معمولا به آب گل آلود گفته میشود.

لازم به ذکر است که این واکه ( ۊ ) دارای آوای سراسری در منطقه تالش نمی باشد. هستند مردمانی درسایر مناطق که این واکه را با صدای اوی کشیده بیان میدارند.

الف ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

نتیجه و  جمع بندی نهایی در مورد حروف صامت و اصوات تالشی اینکه تعداد حروف صامت همان سی ودو حرف فارسی + همزه و تعداد واکه ها هشت صوت که ازاین هشت واکه تعداد شش واکه از الفبای فارسی و تعداد دو واکه مخصوص زبان تالشی می باشد. بنابراین واکه های تالشی برای تالشی نویسی جمعا هشت واکه خواهند بود که در شرح فوق آمده است.

ادامه تحلیلها در گفتار پنجم