بزرگمردی از جنس مردم

...و او که تجسم بارز " واعتصمو بحبل الله جمیعا " بود

 19شهریور سالگرد درگذشت آیت الله طالقانی

طالقانی به هرجای که گام گذاشت جوانه ی آرمان در بستر بوته های ثبات، آرامش و هم زیستی روییدند اما عشق به آزادی این معشوق روحانی خود را نیز از پای درآورد و در همان روزهای آغازین انقلاب، آخرین سیگار خود را نیز درگلدان پویش و خروش خاک کرد...

روح الله قاسم زاده

---

تهیه و تدوین : رضا نعمتی کرفکوهی
ابوذر کسی بود که پیامبر رحمت در وصفش می‌گوید: همواره راست گفت. شریعتی در ستایشش او را آزاده‌ترین فرد اسلام درآن دوران می داند که تشنگی و تفت ایمان سوز صحرای ربذه را به جان خرید، اما تن به قبای زرپوش و خوش قواره ی زر، زور و تزویر نداد. طبیعتا آدمیان نایابی چون او که همواره آبروی آزادگی را دربرگهای تاریخ خریده اند را تنها کیمیاشناسان خواهند یافت و هنرهرکس نیست یافتن و همراهی راهشان. چشمی آزاده می طلبد به دوراز هرگونه مرزبندی و زیر چتر "ایسم " ها قرارگرفتن..

در کوران مبارزات سیاسی- فکری ایران در قرن معاصر که افت و خیزها و صورتکهای بی شمار و بعضا متضادی به خود دیده است، نایابند آنانکه اغلب جریانهای متمایل به شرق، غرب و اسلام اورا به صدیق بودن بشناسند و به دیده ی احترام نگریسته شود. شما با پژوهشی بسیارآسان و کم زمان هم می توانید به این پی ببرید که الِمانهای انسانی جریانهای مختلف درقرن معاصر همواره مورد غضب جریانات رقیب بوده اند. اما اگر کمی درنگ و حوصله به خرج دهید و به اشتراکات انسانی این جریانها نگاهی درافکنید پی به شخصیتی خواهیدبرد که ویژگی مورد اشاره ی مبحث مارا درعالم سیاست و اندیشه دارد و او کسی نیست جز: آسیدمحمود طالقانی... از ملیون و توده ای هایی که بعضا هیچ گونه التزامی به دین و تشریع نداشته اند گرفته تا اسلام گرایان رادیکال – که جهت به پاداری شریعت دست به اسلحه برده اند – به طالقانی لقب پدرانقلاب داده اند.

شاید بتوان سبب پدید آمدن و اکتساب صفت مورد بحث ما توسط طالقانی را درآن سخن اسرارآمیز ایشان خلاصه کرد: " آنکه به انسان وعده ی آزادی می دهد، دلسوز بشراست ". آری، آزادی. واژه ای که بسیاری را اندر غم رسش به خودسوزاند و سینه ی بسیاری ازمعشوقان حجله ندیده ی خود را در خون تپاند. همان کلیدواژه ای که بابت تحققش بندبند وجود وارطان از هم گسست، موسی صدر ناپدید شد، مصدق کتک خورد و امام پانزده سال تبعید شد.
البته تنها این ویژگی سبب محبوبیت سیدمظلوم انقلاب نیست. عکس العملها، افکار و اظهارنظرهای او در رابطه با آزادی حجاب زنان، عدم برداشت سوء از دین به نفع سیاست، لزوم شفاف سازی مواشع در قبال مردم، ننشستن برکرسی خبرگان و زمین را اختیار کردن، عدم سهم خواهی ازحرکت مردمی ایران، دفاع ازحقوق اقلیتهای فکری، مذهبی و سیاسی و... نیز ازنقاط روشن پرونده ی راه این پیرمرد دوست داشتنی است.

این صفات و برچسبها آنچنان جایگاه و استوانه ی پایداری از او ساخت که تالحظه ی مرگ او هیچ کس از مسافرانِ قطار انقلاب مردمیِ ایران، ایستگاهی را برای پیاده شدن انتخاب نکرد. چه آنکه سیدمحمود همگان را ازتفرقه برحذرمی داشت و تجسم بارز " واعتصمو بحبل ا... جمیعا " بود. برای احیا و برپایی این شعارتالحظه ی مرگ غریبانه ی خویش کوشید و باتوم تهمت، تخریب و تکفیر را ازدستان اهالی اش گرفت (شریعتی و نواب صفوی را به خانه راه داد، آرامگاه مصدق را گل نهاد و بازرگان خسته از افراط و تهدید را پشتیبانی کرد) و بازوی پولادین اعتدال و آرامش در روزهای سخت و مردافکنِ آغازین انقلاب بود.
طالقانی به هرجای که گام گذاشت جوانه ی آرمان در بستر بوته های ثبات، آرامش و هم زیستی روییدند اما عشق به آزادی این معشوق روحانی خود را نیز از پای درآورد و در همان روزهای آغازین انقلاب، آخرین سیگار خود را نیز درگلدان پویش و خروش خاک کرد...

بر‌می‌گردیم به نقطه ی آغازین متن؛ اونیز مفتخر به لقب "ابوذر زمان" شد و آنچنان که ناصرخسرو دره ی یمگان را برگزید و ابوذر صحرای ربذه را، اونیز حیات خلوت خودرا در آغوش گرفت. الحق که راستگویی ابوذروار در دهانش می‌جوشید و گل می‌گرفت و در احیای راه راستی و راستگویی با هیچ کس تعارف نداشت و حقیقت را هیچ‌گاه قربانی مصلحت نمی‌کرد. به راستی اگر طالقانی امروز در میانمان حضور می داشت، کدام طرف می‌ایستاد؟ در چه باب‌هایی سخن می گفت؟ با که ترش می شد و با که لبخند می‌زد؟ و سیگارش در جاسیگاری کدام محفل خاموش می‌شد؟ بدنیست بیندیشیم...
روحش شاد